อุปกรณ์ชิ้นแรกที่สุดที่คุณจะได้รับคำแนะนำเมื่อต้องการจะปั่นให้ “ดีขึ้น” ก็คือ รองเท้าจักรยาน โดยเปลี่ยนจากผ้าใบออกกำลังกายไปสู่รองเท้าปั่นแท้ๆ แต่ ตัวรองเท้าไม่ใช่สิ่งที่ทำให้คุณปั่นได้ดีขึ้นกว่าเดิมอย่างเห็นผลครับ แต่สิ่งสำคัญมันคือการที่รองเท้าเราล็อคติดกับจักรยานต่างหากที่ทำให้คุณปั่นได้ดีขึ้นจริงๆ เพราะแทนที่ในหนึ่งรอบการปั่น คุณจะออกแรงได้เพียงแค่การ “กด” หรือ “ถีบ” บันไดลงไปเท่านั้น แต่คุณจะสามารถออกแรงช่วยได้ทั้งกด ดัน ปาด ดึง เรียกว่าเกือบครบรอบเลยทีเดียว และนั่นเองคือที่มาว่า เพราะอะไร นักปั่นถึงได้ติดเท้ากับลูกบันไดกันมากว่าร้อยปีแล้ว ตั้งแต่เริ่มมีการแข่งจักรยานเลยก็ว่าได้

 

กลไกในสมัยโบราณนั้นไม่มีอะไรซับซ้อน มันคือสายรัดที่รัดบันไดกับรองเท้าแบบดื้อๆ เลย ต่อมาจึงพัฒนาให้มีโครงสร้างให้รองเท้าสอดเสียบลงไปและรัดมันเอาไว้ได้ เรียกว่า “คลิป” หรือบ้านเราเรียกมันว่า “กิ๊บ” หรือ “บันไดตะกร้อ”  และต่อมาก็พัฒนาให้ตัวบันได มีเบ้าลงมารับกับแผ่นล็อคที่พื้นรองเท้าปั่นโดยเฉพาะที่ติดกันพอดีแบบสลักหรือแม่กุญแจกับลูกกุญแจ จากนั้นก็รัดสายรัดทับลงไปอีก ทำให้เท้าติดแน่นกับบันไดมากขึ้น การยึดแบบนี้เรียกแป้นยึดที่รองเท้าว่า”คลีท” นั่นเอง

 

แต่แล้ว ช่วงทศวรรษที่ 80s ก็มีบันไดที่สามารถล็อคได้โดยไม่มีสายรัด อาศัยกลไกล็อคอัตโนมัติง่ายๆ บิดออกด้านข้าง และบันไดยี่ห้อ “ลุค” สามารถทำออกมาจำหน่ายได้จริงเป็นระบบอุตสาหกรรมเป็นรายแรก เมื่อไม่มีสายรัด (คลิป) แล้ว บันไดชนิดนี้จึงเรียกกันว่าบันได “คลิปเลส” (ไร้สายรัด) นั่นเอง

การใช้บันไดแบบนี้ มีข้อคิดง่ายๆ อยู่นิดหน่อยเพื่อการใช้งานที่ดีที่สุด และปลอดภัยที่สุด ดังต่อไปนี้

 

มีสติ มีสติ และ มีสติ

ช่วงเวลายากที่สุดของการใช้บันไดคลิปเลสคือ ช่วงแรกๆ ที่เริ่มหัดใช้ เพราะคำขู่ของเพื่อนนักปั่นมากมายที่บอกว่าต้องล้มก่อนถึงจะเป็น แต่ก็มีนักปั่นอีกไม่น้อยที่หัดใช้ได้โดยที่ไม่ล้มก่อนเลย จนกว่าที่คุณจะคล่อง ตอบสนองได้แบบไม่ต้องคิด จงระลึกเสมอว่า มีสติ คือหัวใจของการปั่นจักรยาน คิดไว้ก่อนเลยว่า ถ้าไม่ปลดเท้าก็เท่ากับไม่จอดนั่นเอง

 

เลือกบันไดที่ใช่ รองเท้าที่ชอบ

รองเท้า บันได แผ่นคลีท ทั้งหมดนี้คือสิ่งที่แยกจากกันชัดเจน ไม่จำเป็นต้องมาเป็นเซ็ท โดยรองเท้าคุณควรเลือกที่เหมาะกับเท้า ในราคาและการตอบสนองที่พึงพอใจ มีหลายระบบให้เลือกใช้ได้ ส่วนบันได ก็มีสารพัดยี่ห้อ หลายราคามากๆ สุดท้ายคือคลีท ที่จริงๆแล้วมี 3 ระบบหลักๆ ในโลกนี้ คุณเลือกระบบคลีทก่อน จะรู้ว่าบันไดอะไรเหมาะกับคุณ*

 

บันไดคลิปเลสปลอดภัยกว่าที่คิดเยอะ

บันได้ล็อคได้กับเท้าฟังดูแล้วอันตรายสำหรับมือใหม่มาก ๆ ความวิตกว่าหากเกิดอุบัติเหตุแล้วการที่เท้าติดกับจักรยาน จะทำให้มันร้ายแรงกว่าเดิม กลายเป็นภาพหลอนใครหลายคนที่ไม่เคยสัมผัสบันไดแบบนี้ ทั้งๆที่คุณรู็หรือไม่ว่า เมื่อล้มลงไป บันไดพวกนี้จะหลุดจากเท้าเองทั้งนั้น โอกาสที่เท้าติดลากไปกับรถน้อยยิ่งกว่าคนที่ลืมตัวกำรถแน่นไม่ปล่อยเสียอีก แถมจริงๆ การปลดเท้าหากเข้าใจกลไก มันง่ายกว่าคุณหัดใช้อุปกรณ์อะไรสักอย่าง เพราะมันเรียบง่ายสุดๆ ปัญหาก็แค่ ลืมไปว่าเอาเท้าออกต้องออกข้างๆ ไม่ใช่ดึงออกตรงๆ การเอาเท้าล็อคลงไปโดยไม่ดูต่างหากที่ยากกว่ากันเยอะสำหรับการหัดใช้

 

*หมายเหตุ

ระบบคลีทคือระบบล็อคนั้นมีหลักๆ อยู่ 3 แบบได้แก่ ระบบของบันไดยี่ห้อ ชิมาโน ซึ่งไม่ได้ปล่อยออกมาเป็นเป็นสาธารณะ บันไดที่ใช้ระบบนี้จึงมีเพียงค่ายชิมาโน เท่านั้น อีกระบบได้แก่ คลีทระบบ “เคโอ” ของบันไดลุค ซึ่งปล่อยออกมาเป็นสาธารณะ ดังนั้น จึงมีบันไดมากมายที่ใช้คลีทระบบนี้ หากคุณใช้คลีท ลุค เคโอ คุณจะมีทางเลือกบันไดแบรนด์ต่างๆ เยอะมาก ส่วนระบบที่ 3 คือระบบของ “สปีดเพลย์” ที่คิดต่างกับคู่แข่ง และมียี่ห้อตนเองเท่านั้นที่ใช้ (เหมือนชิมาโน)

สรุปง่ายๆ ว่า ระบบของ “เคโอ” คือระบบที่ใช้กับบันไดทางเลือกได้มากกว่าแค่ยี่ห้อ ลุค ส่วน ชิมาโน กับ สปีดเพลย์ ใช้กับยี่ห้อตนเองเทานั้น ส่วนมากแล้ว หนึ่งคน หนึ่งทีม จะใช้บันไดระบบเดียวกันเพื่อความง่ายในการสลับเปลี่ยนจักรยาน ไม่ต้องมาจับคู่กับรองเท้าให้วุ่นวาย รวมถึง “ฟิลลิ่ง” การปลดและใส่ที่แตกต่างกันนิดหน่อย จะสอดคล้องหรือไม่กับความ “คุ้นชิน” ของแต่ละคน ดังนั้น จึงไม่ค่อยพบว่ามีนักปั่นคนไหน ใช้บันไดมากกว่าหนึ่งระบบที่บ้าน

August 20, 2019 cyclinghub 0 Comment